Bliski Wschód - konflikt persko-saudyjski

Artur Forner

W kontekście syryjskiej wojny domowej oraz mniejszej rangi konfliktów, dużo mówi się o wznowieniu zmagań między Waszyngtonem a Moskwą. Mniej mówi się jednak o pozostającym w cieniu tej nowej zimnej wojny konflikcie o regionalne wpływy między Persją a Arabią Saudyjską. Rywalizacja tych krajów odzwierciedliła się w zaangażowaniu między innymi w Syrii, Jemenie, Iraku i Bahrajnie. Persja jest przy tym sojusznikiem Kremla, natomiast Arabia Saudyjska należy do (czasem trudnych) sojuszników USA.
Po upadku Iraku Persja straciła głównego rywala w regionie. Rolę tę wkrótce przejęła stosunkowo bogata Arabia Saudyjska. Konflikt uwidocznił się po serii wydarzeń znanych z mediów jako "arabska zima" w 2011 r. Oba państwa dążą do uzyskania broni jądrowej, na co Jerozolima może zareagować paniką.

Pozwolę sobie na pobieżną analizę potencjałów obu państw:

Islamska Republika Iranu zamieszkiwana jest przez niecałe 80 milionów ludzi, z czego niecałe 24 miliony pracujących, a jej ważony parytetem siły nabywczej PKB wynosi ok. bilion $ (nominalny: niecałe 420 miliardów $). Dla lepszego pojęcia stanu perskiej gospodarki, współczynnik Giniego wynosi dla Persji ok. 38, zaś HDI ok. 0,75, co czyni Persów ludem ponadprzeciętnie w skali świata zamożnym. Gospodarka Iranu się kurczy, ale balansuje się bilans handlu międzynarodowego (spadający eksport na poziomie niecałych 80 miliardów $, oraz rosnący import na poziomie ponad 70 miliardów $). Spada też inflacja, lecz nadal wynosi blisko 10%. Rośnie dług publiczny, opiewający realnie na ok. 40% PKB (oficjalnie 13%). Rośnie przy tym deficyt budżetowy.
Perska gospodarka stanowi mieszankę wolnorynkowej i centralnie planowanej, a opiera się głównie na wydobyciu ropy i gazu ziemnego, ale również na szerokiej produkcji. Połowę gospodarki perskiej stanowią jednak usługi, 40% przemysł, a niecałe 10% rolnictwo. Kraj sprzedaje głównie ropę, gaz ziemny, auta i owoce, a skupuje surowce dla swojego przemysłu, dobra użytkowe i żywność.
Głównymi partnerami handlowymi, co istotne jest z punktu widzenia układu sił i tendencji aliansowych, są przede wszystkim Chiny (jest to też partner najbardziej zrównoważony handlowo i składa się na ponad 22% zarówno importu jak i eksportu), Indie, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Turcja, Japonia i Korea Południowa.
Perskie siły zbrojne są prawdopodobnie najsilniejszą armią na Bliskim Wschodzie, jeśli pominąć wojska izraelskie. Liczba perskich żołnierzy wynosi ok. 545 tys. plus 1,800 tys. w rezerwie. Budżet perskich sił zbrojnych wynosi ok. 10 miliardów $. Iran jest w dużej mierze pod względem przemysłowym militarnie samowystarczalny, produkując samoloty, śmigłowce, bezzałogowce, radary, pociski balistyczne, wyrzutnie rakiet, broń przeciwlotniczą, czołgi i pojazdy opancerzone, a także szeroką gamę moździerzy, artylerii i broni ręcznej. Perskie stocznie wodują niszczyciele i okręty podwodne, a także okręty mniejszej klasy. Trzeba jednak podkreślić, iż perski przemysł zbrojeniowy nie należy do technologicznie zaawansowanych, a technologia wojskowa tego kraju jest mieszanką natowskiej i sowieckiej techniki wojskowej.

Królestwo Arabii Saudyjskiej zamieszkiwane jest przez nieco ponad 30 milionów ludzi, z czego niecałe 8 milionów pracujących, a ważony parytetem siły nabywczej PKB wynosi prawie 1,7 biliona $ (nominalny: ponad 750 miliardów $). Wynoszące ponad 0,8 HDI należy do wysokich. Gospodarka saudyjska powoli rośnie, a 90% eksportu stanowi ropa naftowa i produkty ropopochodne (wartość eksportu: ok. 225 miliardów $, wartość importu: niecałe 140 miliardów $). Oficjalny dług publiczny wynosi niecałe 10% PKB. Inflacja jest stosunkowo niewielka i wynosi 3%.
60% saudyjskiej gospodarki stanowi przemysł (głównie naftowy), zaś rolnictwo jedynie nieco ponad 3%. Resztę stanowi sektor usługowy. Arabia Saudyjska importuje wielość kluczowych dóbr, zwłaszcza konsumenckich.
Głównymi partnerami handlowymi Królestwa są Chiny, Stany Zjednoczone, Japonia, Korea Południowa, Indie, Niemcy i Wielka Brytania.
Saudyjskie siły zbrojne składają się z blisko 225 tys. żołnierzy, plus niecałe ćwierć miliona w rezerwie. Królewskie siły zbrojne mogą pochwalić się bardzo wysokim budżetem, wynoszącym prawie 90 miliardów $. Wyposażone w przede wszystkim amerykański sprzęt, saudyjskie siły zbrojne należą do najlepiej uzbrojonych na świecie. Przemysł zbrojny jest jednak bardzo ograniczony.

Które państwo wyłoni się na zwycięzcę tego konfliktu? Które ma przed sobą bardziej świetlaną przyszłość? Czy ryzwalizacja Teheranu i Rijadu może zakończyć się wojną między tymi dwoma państwami? A jeżeli tak, która strona ma większe szanse na uzyskanie bezpośredniego wsparcia sojuszników i przede wszystkim, kto odniósłby zwycięstwo?
Moim zdaniem konflikt ten podąży podobną drogą, choć może mniej bezpośrednią, co konflikt Pakistanu z Indiami o przynależność Kaszmiru. "Kaszmirem" byłby tutaj zapewne upadły Irak, jako strefa wpływów.

Piotr

Jest tutaj jeszcze jeden punkcik do dorzucenia. Niby nie aż tak istotny, ale te dwa państwa reprezentują różne odłamy islamu, co ma zasadniczy wpływ na ilość ewentualnych popleczników i podejście do ziem "lennych".

Artur Forner

To prawda. Szyitów, których postrzegam za nieco bardziej cywilizowanych jest w Islamie zdecydowana mniejszość. Ale zasadnicze pole bitwy, którym jest Irak, zamieszkiwane jest w większości przez Szyitów.